 |
| Autentyczne screeny z błędami w internecie |
Wpis z dedykacją dla Olivki, która, jak pisała tutaj, uwielbia tę kategorię.
Hurtownia znaków przestankowych
Niektórzy piszący w internecie zachowują się tak, jakby kupili hurtową ilość apostrofów z krótkim terminem przydatności do spożycia i koniecznie musieli zużyć wszystkie, jak najprędzej. Moja tolerancja jest duża, jeśli chodzi o apostrofowe "kwiatki" na forach czy w serwisach społecznościowych. Wiadomo, zdarza się. Ale kiedy widzę niekompetencję dziennikarzy (tradycyjnych i internetowych), to opadają mi ręce, cycki, szczęka i nawet włosy robią się nagle jakieś przyklepane.
Przed i po korekcie
Tradycyjny dziennikarz ma zwykle korektora do pomocy, ale do internetu wrzuca się wersję przed poprawkami korektora. Przynajmniej tak wynika z moich obserwacji i doświadczeń. Sama odczuwam tego typu potknięcia tak samo, jak osoby muzykalne wzdrygają się, słysząc fałszywą nutę. Doprawdy, BOLI mnie, kiedy widzę tę manię odmieniania absolutnie wszystkiego z użyciem apostrofu (zamiennie z myślnikiem/dywizem/półpauzą). Jak poniżej.
Apostrof: żeby było wiadomo, jak jest w mianowniku
Tak ktoś kiedyś argumentował odmianę imion w grze - imiona były wymyślone, więc jakby obce, apostrof musiał być. Wiem, że język polski ma skomplikowaną gramatykę, ale kiedy piszemy, że impreza jest u Adama i Bonawentury, każdy jest w stanie się domyślić, że organizatorami są Adam i Bonawentura, a nie Adama i Bonawentury. Idąc powyższym fałszywym tropem można dojść do absurdu, w którym każdy rzeczownik będziemy pisać w mianowniku, dodając końcówkę po apostrofie. Po co? Może żeby bardziej rozleniwić mózgi odbiorców? Przecież wiadomo, że większość społeczeństwa nie czyta tekstów dłuższych niż 500 znaków. (Dotarliście aż tutaj? Gratuluję, należycie do elity!)
Kiedy odmieniać z apostrofem?
W skrócie:
* Jeśli ostatnia litera jest wymawiana jako głoska, nie dajemy apostrofu. Taki rzeczownik odmienia się dokładnie tak samo jak polskie tego typu słowa.
strona na Facebooku (nie:na Facebook'u), tak jak na bruku
film z Nicholasem (nie:z Nicholas'em), tak jak z dryblasem
książka o Disneyu (nie:o Disney'u), tak jak o czarodzieju
restauracja bez fast foodu (nie:bez fast food'u), tak jak bez trudu
łzy dla Kim Ir Sena (nie:dla Kim Ir Sen'a), jak dla biznesmena
* Jeśli wyraz kończy się na głoskę niemą, odmieniamy z apostrofem - wtedy i tylko wtedy używamy apostrofu w języku polskim! Ta zasada tyczy się również głosek wymawianych w mianowniku, a zanikających w odmianie, np. Harry, o Harrym, ale bez Harry'ego, Exupéry, z Exupérym, ale Exupéry'ego.
Apostrof: żeby było wiadomo, jak jest w mianowniku
Tak ktoś kiedyś argumentował odmianę imion w grze - imiona były wymyślone, więc jakby obce, apostrof musiał być. Wiem, że język polski ma skomplikowaną gramatykę, ale kiedy piszemy, że impreza jest u Adama i Bonawentury, każdy jest w stanie się domyślić, że organizatorami są Adam i Bonawentura, a nie Adama i Bonawentury. Idąc powyższym fałszywym tropem można dojść do absurdu, w którym każdy rzeczownik będziemy pisać w mianowniku, dodając końcówkę po apostrofie. Po co? Może żeby bardziej rozleniwić mózgi odbiorców? Przecież wiadomo, że większość społeczeństwa nie czyta tekstów dłuższych niż 500 znaków. (Dotarliście aż tutaj? Gratuluję, należycie do elity!)
Kiedy odmieniać z apostrofem?
W skrócie:
* Jeśli ostatnia litera jest wymawiana jako głoska, nie dajemy apostrofu. Taki rzeczownik odmienia się dokładnie tak samo jak polskie tego typu słowa.
strona na Facebooku (nie:
film z Nicholasem (nie:
książka o Disneyu (nie:
restauracja bez fast foodu (nie:
łzy dla Kim Ir Sena (nie:
* Jeśli wyraz kończy się na głoskę niemą, odmieniamy z apostrofem - wtedy i tylko wtedy używamy apostrofu w języku polskim! Ta zasada tyczy się również głosek wymawianych w mianowniku, a zanikających w odmianie, np. Harry, o Harrym, ale bez Harry'ego, Exupéry, z Exupérym, ale Exupéry'ego.
konkurs na fanpage'u
szef Apple'a
forma na cupcake'i
ściągnij na pendrive'a (ale wtedy plik będzie na pendrivie!)
produkt Renaulta (ale mówi się: produkt Reno, więc można też pozostawić nazwę nieodmienioną)
Odmiana z łącznikiem = odmiana skrótów i skrótowców. Wyłącznie.
(W tekście pisanym ręcznie, w internecie i większości prostych edytorów tekstu nie ma możliwości stosowania dywizu, myślnika i pauzy. Dlatego mimo że je odróżniam, to tutaj stosuję jedną wspólną, zwyczajową nazwę myślnika.)
wyślę mu SMS-a (nie:
jadę PKS-em (nie: PKS'em, ale pekaesem)
jak to było w PRL-u (albo w PRL, bez odmiany)
strona w HTML-u (albo w HTML, bez odmiany)
właściciel EMPiK-u (nie:
EMPiK to akronim od nazwy "Klub Międzynarodowej Prasy i Książki", ale obecnie stosuje się - nawet na oficjalnej stronie - pisownię Empik, która jest zwyczajną nazwą własną, odmieniana jak sklepik: w Empiku, w sklepiku, przed Empikiem, przed sklepikiem. Ta sama zasada tyczy się sieci IKEA - źródłowo to akronim, zakończony na -a, więc nieodmienny, ale używa się też słowa Ikea, odmienianego jak idea - z idei, z Ikei, do idei, do Ikei.
W razie problemów czy dylematów...
...najbezpieczniej jest przy braku pewności po prostu pozostawić "podejrzane" słowo nieodmienione. I poprzedzić je polskim słowem, co do którego odmiany nie mamy wątpliwości, np: na portalu Facebook, aktor o imieniu Nicholas, rysownik znany jako Disney, potrawy typu fast food, szef firmy Apple, babeczki zwane cupcakes. Tak jest najprościej!
PS. Nie jestem językoznawcą, dlatego z góry przepraszam za wszelkie uproszczenia i niedociągnięcia merytoryczne w powyższym tekście. Widzisz błąd? Poświęć minutę i powiedz mi o tym w komentarzu.
