5 lipca 2013

Kolejne 5 błędów, których Ci nie podkreśli


Przyszła kolej na drugą część wpisu o błędach, których maszyny nie wyłapują tak łatwo. Tym razem o słowach używanych w złych znaczeniach oraz o pisowni zaimków osobowych. Wcześniejsza piątka tutaj.
 
TAK ŻE
To jest pułapka, w którą wielu daje się złapać. Słowo/wyrażenie, które pisze się na trzy sposoby, w zależności od znaczenia.

Lubię pierogi, także te na słodko. (także = również)
Lubię pierogi, tak że chętnie pójdę do pierogarni. (tak że = więc)
Lubię pierogi tak, że nie mogę im się oprzeć. (tak, że = właśnie tak)

WYRAZY PODOBNE
Wyglądają podobnie, ale mają zupełnie inne znaczenie. Na przykład: efektowny (robiący efekt) i efektywny (dający efekty). Bynajmniej (wcale) i przynajmniej (chociaż, co najmniej). Adaptować (przystosować) i adoptować (uznać czyjeś dziecko za swoje). I tak dalej... Jedyna rada to sprawdzanie w słowniku.

ROZCZYTAĆ
Jest takie słowo i dlatego żaden program nie podkreśli jego błędnego użycia. A błędem jest używanie "rozczytać" w znaczeniu "przeczytać/doczytać (się)". A tymczasem chodzi o czasownik oznaczający wzbudzanie zamiłowania do czytania - tak jak rozmiłować kogoś w czymś. Podobne znaczenie ma również zaczytywanie się.

ŹLE: "Tak niewyraźnie napisane, że nie mogę rozczytać."
DOBRZE: "Tak niewyraźnie napisane, że nie mogę przeczytać."
DOBRZE: "Rozczytywała się w rosyjskiej literaturze."

20 GRAM i MECZY
Odmiana wyrazów w języku polskim nie jest łatwa. Każdy z nas co jakiś czas ma z tym problem. Ale w niektórych sytuacjach jest łatwo - bo akurat powyższe formy to nie rzeczowniki, ale czasowniki.

Gram: pierwsza osoba liczby pojedynczej czasu teraźniejszego od czasownika "grać".
Gramów: dopełniacz liczby mnogiej od rzeczownika "gram".
Meczy: trzecia osoba liczby pojedynczej czasu teraźniejszego od czasownika "meczeć".
Meczów: dopełniacz liczby mnogiej od rzeczownika "mecz".
I tak dalej.

PRZECINEK PRZED ŻE
Z reguły się go stawia. Ale reguły rzadko wspominają, kiedy nie - a to przecież proste: nie rozdzielamy przecinkiem "że" i innych partykuł. Czyli chyba że, mimo że, zwłaszcza że, tym bardziej że, dlatego że, ponieważ że.

PS. Nie jestem językoznawcą, dlatego z góry przepraszam za wszelkie uproszczenia i niedociągnięcia merytoryczne w powyższym tekście. Widzisz błąd? Poświęć minutę i powiedz mi o tym w komentarzu.